Adalet (Adl) ve eşitlik, İslam'da temel değerlere sahip olup, Kur'an'da ve Peygamber Muhammed'in (sallallahu aleyhi ve sellem) öğretilerinde derinlemesine yer alır. İslam, adaleti sadece toplumsal bir ihtiyaç olarak değil, aynı zamanda bir ilahi emir olarak kabul eder. Müslümanlar, kendilerine, başkalarına ve hatta düşmanlarına karşı adil olmaya teşvik edilir. Eşitlik sadece mahkemelerle sınırlı değildir, aynı zamanda kişisel davranışlar, aile ilişkileri, ticaret ve yönetim de dahil olmak üzere hayatın her alanına yayılır.
Kur'an'da Allah, inananlara adalet için sağlam durmalarını emreder. Bu, doğru, eşit ve tarafsız olmak, hatta bu, kişisel çıkarlarla veya yakın akrabaların çıkarlarıyla çelişse bile gereklidir. Adalet, bir ibadet eylemi ve doğruluğun bir yansıması olarak görülür.
"Şüphesiz Allah, size emanetleri sahiplerine vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğinizde adaletle hükmetmenizi emreder." 4:58
Adalet, İslami dünya görüşünün dayandığı bir sütundur. Bu, Allah'ın El-‘Adl (Adil Olan) sıfatını yansıtır ve insan davranışı ve yönetişimi için bir model olarak hizmet eder.
Kur'an, müminlerin doğruyu ve adaleti savunmaları gerektiğini vurgular, bu, kendilerine veya sevdiklerine karşı bile olsa doğruyu söylemeyi gerektirir. İslam, taraf tutmayı, önyargıyı ve yanlış şahitlik yapmayı reddeder. Gerçek şahitlik, kutsal bir görev olarak kabul edilir ve haksız kararlar en güçlü şekilde kınanır.
"Ey iman edenler, adalet üzere sabırla durun, Allah için şahitler olun, hatta bu, kendinize veya anne-babalarınıza ve akrabalarınıza karşı olsa bile." 4:135
Her birey, eylemlerinden ve sözlerinden sorumludur ve adalet her zaman kişisel duygulardan, kabilevi bağlılıklardan veya maddi çıkarlarından üstün olmalıdır.
İslam, ticaret, iş ve günlük ilişkilerde eşitlik üzerinde durur. Dolandırıcılık, sahtekarlık, sömürü ve aldatma kesinlikle yasaktır. İslam, mali işler, çalışanlara saygı ve sözleşme yerine getirilmesinde etik davranışı gerektirir.
"Adaletle tam ölçü ve tartı verin. İnsanlardan kendilerine ait olanı saklamayın." 11:85
Bu değerler, ekonomik adaletin sağlanmasını ve tüm insanların — özellikle zayıf ve marjinalleşmiş olanların — haklarının korunmasını sağlar.
İslam'daki adalet standardı o kadar yüksektir ki, düşmanlara karşı bile adalet talep eder. Müslümanlar, nefretin onları haksızlığa yönlendirmelerine izin vermemeleri gerektiği konusunda uyarılmıştır. Kur'an, adaletin takvaya daha yakın olduğunu ve ahlaki ve manevi bütünlüğün korunmasının bir aracı olduğunu öğretir.
"Ve bir halkın nefretinin sizi adaletsiz kılmasına izin vermeyin. Adil olun; bu, doğruluğa daha yakındır." 5:8
Bu tür tarafsızlık insanlık tarihindeki nadir bir durumdur ve İslam'daki vurgusu, dinin gerçekten ahlaki ve evrensel bir adalet sistemine bağlılığını göstermektedir.
Peygamber Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem), hayatının her alanında adalet örneği olmuştur. O, diğerlerinin haklarını statülerine, kabilelerine veya dinlerine bakmaksızın korumuştur. O, sahabeleri arasında adil bir şekilde hükmetmiş ve hatta kendi kızının suç işlemesi durumunda onu yasadan muaf tutmayacağını vurgulamıştır.
"Kıyamet günü Allah’ın en sevdiği ve en yakın olan kişi adil lider olacaktır." Hadis - Tirmizi
Onun adaletle olan bağlılığı, ona peygamberlikten önce El-Emîn (Güvenilir) unvanını kazandırmış ve onun liderliği, adalet ve merhamet üzerine inşa edilmiş bir toplumun temellerini atmıştır.
İslam'ın eskatolojisinde, Kıyamet Günü, Allah’ın adaletinin son bir gösterisi olacaktır. Her eylem, niyet ve hareket, tam adaletle değerlendirilecektir. O gün hiçbir haksızlık yapılmayacak ve hatta bir hardal tanesi kadar iyi veya kötü olan şeyler bile ölçülecektir.
"Ve biz, Kıyamet Günü için adaletin terazilerini kuracağız, böylece hiçbir ruh en küçük bir haksızlığa uğramaz." 21:47
Bu ilahi adalet inancı, müminleri doğru yaşamaya ve başkalarına adil davranmaya teşvik eder, çünkü onlar ahirette kendi eylemlerinin hesabını vereceklerini bilirler.
İslam'da adalet ve eşitlik sadece yasal ilkeler değildir — bunlar ibadet eylemleri, ilahi sıfatların yansımasıdır ve ahlaki bir yaşamın temel bileşenleridir. İster mahkemede, ister pazarda, ister evde olsun, Müslümanlardan tüm eylemlerinde adil, eşit ve etik olmaları beklenir.
Adaleti koruyarak, inananlar kutsal bir emanet yerine getirir ve Allah’a yaklaşırlar, Allah da her durumda adil olanlara büyük ödüller vaat etmiştir.